Tâm lý giao dịch

Tâm lý giao dịch đã trở thành một chủ đề bàn luận và nghiên cứu ngày càng nóng hổi trong vài năm vừa qua. Điều này cũng không đáng ngạc nhiên là bao, nếu các nhà giao dịch xem xét tác động sâu xa của cảm xúc cá nhân lên nhiều quyết định tài chính.

Nhưng thực sự thì tâm lý giao dịch là gì? Đây là một lĩnh vực liên quan đến việc nắm bắt và quản lý các phản ứng về cảm xúc của bạn trong lúc giao dịch và đưa ra quyết định tài chính.

Nếu bạn là một nhà giao dịch giàu kinh nghiệm, có thể bạn đã nhận thấy rằng những cảm xúc cá nhân như sợ hãi, căng thẳng, tham lam, bồn chồn, và thậm chí là tự mãn có thể thúc đẩy quá trình đưa ra quyết định tài chính như thế nào.

Với một người vừa bước chân vào thế giới giao dịch, có lẽ họ vẫn chưa ý thức rõ ràng về tình trạng này, dẫn đến những kết quả giao dịch không mong muốn. Việc phát triển năng lực nhận biết những khuôn mẫu hành vi nhất định và cách nó làm lu mờ khả năng đánh giá của bạn chính là chìa khóa để có được những lựa chọn giao dịch sáng suốt và khách quan.

Việc nghiên cứu về tâm lý giao dịch chia ra nhiều mảng nhỏ, với ba phần chính là tài chính hành vi, giao dịch cảm tính và bản năng giao dịch. Hãy cùng khám phá thêm một chút.

Tài chính hành vi

Đúng như tên gọi của nó, tài chính hành vi tìm hiểu tác động của hành vi con người lên các lựa chọn về tài chính và sự thành công trong thế giới giao dịch.

Mục tiêu chính là để xác định những tác động và thiên kiến về tâm lý có khả năng thúc đẩy hành vi của nhà giao dịch và người hoạt động trong giới tài chính, từ đó hiểu rõ mọi kết quả tài chính ở tất cả lĩnh vực và ngành nghề.

Tài chính hành vi cũng nhìn nhận rằng con người không phải lúc nào cũng duy trì được lý trí hoặc đôi khi thiếu khả năng kiểm soát hành động của mình.

Họ bị tác động bởi nhiều tác nhân tâm lý có khả năng làm méo mó tư duy lập luận cũng như năng lực đưa ra quyết định tối ưu.

Tài chính hành vi cũng cho rằng việc đưa ra quyết định trong tài chính chịu ảnh hưởng của cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần

Một số thiên kiến hành vi tiêu biểu có thể kể đến thái độ quá tự tin, hành vi bầy đàn, kế toán nhận thức

ỗ hổng cảm xúc, hiệu ứng mỏ neo, quy kết tự kỷ và ám ảnh về mất mát.

Emotional trading

Còn được biết đến với tên gọi "đầu tư cảm tính", khái niệm này hàm chỉ những thôi thúc hành vi gây ra do biến động của thị trường, thường dẫn đến những quyết định giao dịch chỉ dựa vào cảm xúc nhất thời.

Các chuyên gia cho rằng những cảm xúc như lòng tham, sự phấn khích, hoảng loạn hoặc sợ hãi và cả sự tự mãn đều có thể là nguyên nhân dẫn đến giao dịch cảm tính, kéo theo kết quả giao dịch tiêu cực.

Biểu hiện của nó thường là thông qua các hành vi như bán tháo, giao dịch quá mức, dùng đòn bẩy quá cao, thiên kiến nhận thức, v.v.

Giao dịch cảm tính thiếu vắng sự khách quan, phụ thuộc nhiều vào phản xạ tức thời thay vì cân nhắc việc phân tích, tìm hiểu hoặc nghiên cứu để có đầy đủ thông tin hơn.

Học cách kiểm soát cảm xúc của mình chính là chìa khóa giúp giảm thiểu nguy cơ tổn thất nặng nề mà giao dịch cảm tính đem lại. Nó đòi hỏi bạn phải có trí tuệ cảm xúc, tính kiên trì, và tinh thần kỷ luật cao để đối phó với những yếu tố gây căng thẳng trong giao dịch.

Để làm được điều đó, bạn cần đầu tư thời gian để không ngừng bổ sung kiến thức về giao dịch, để trau dồi khả năng đưa ra quyết định dựa vào dữ liệu, đồng thời cải thiện việc điều tiết và phát triển cảm xúc.

Bản năng giao dịch

Một mảng phổ biến khác của tâm lý giao dịch là về các bản năng giao dịch. Khái niệm này đề cập đến trực giác hoặc linh cảm làm ảnh hưởng đến việc ra quyết định tài chính.

Các nhà giao dịch thường mở và đóng vị thế dựa trên các cảm quan này, nhưng việc tin tưởng vào trực giác nhằm đạt được thành công thường đòi hỏi bạn phải có kinh nghiệm đủ dày dạn và khả năng nhận thức bản thân tốt.

Một nhà giao dịch vừa mới bắt đầu có thể sẽ không đủ năng lực phân biệt giữa bản năng giao dịch với các thôi thúc mang tính cảm xúc, dẫn đến việc đưa ra những quyết định tồi tệ. Chìa khóa để giảm thiểu những kết quả giao dịch tiêu cực là rèn luyện một tư duy nhận thức bản thân sâu sắc nhằm có những phương án đúng đắn và khách quan hơn. Điều này bao gồm việc nhận biết tầm ảnh hưởng của: