امور مالی رفتاری

تعجبی ندارد که علاقه به حوزه روانشناسی معاملات افزایش یافته است. چون به‌ هر حال، معامله کردن ذاتاً فعالیتی چالش‌برانگیز است که باعث استرس و اضطراب

فراوان می‌شود. این احساسات اگر به‌طور مؤثر کنترل نشوند وارد فرایند تصمیم‌گیری می‌شوند و در بسیاری از مواقع تأثیر منفی از خود بر جای می‌گذارند.

اما رفتارها و همچنین محرک‌‌ها یا عوامل استرس‌زا که به رفتارهای عجولانه منتهی می‌شود از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به همین دلیل است که پژ‌وهش درباره این حوزه علمی تا این حد پرطرفدار شده

است. یکی از زیرشاخه‌های روان‌شناسی معاملات که در حال گسترش است، امور مالی رفتاری است.

امور مالی رفتاری یعنی نحوه تأثیرگذاری روان‌شناسی و سوگیری‌های فرد بر رفتار انسانی در حوزه امور مالی. این زیرشاخه همچنین به این نکته می‌پردازد که چگونه ناهنجاری‌ها در بازارهای مالی، مثلاً نوسانات غیرمنتظره

یا نوسانات شدید قیمت دارایی، در نتیجه این رفتارها به وجود می‌آید. در واقع این مفهوم آنقدر اهمیت دارد که حتی سازمان‌هایی مانند «کمیسیون بورس و اوراق بهادار» پژوهشگرانی را برای بررسی امور مالی رفتاری و تأثیر آن بر تراکنش‌های مالی منصوب می‌کنند.

نکته قابل توجه اینکه تأثیر سوگیری‌ها شاید یکی از مهم‌ترین عناصر امور مالی رفتاری باشد. تا حدی که گفته می‌شود 5 زیرمجموعه سوگیری، مبنای بسیاری از نتایج معاملات و بازارها هستند. این موارد عبارتند از رفتار گله‌ای، شکاف احساسی، اسناد به خود، حسابداری ذهنی، و شرطی‌سازی. بیایید بررسی کنیم:

زمانی که معامله‌کننده، سرمایه‌گذار، یا سایر افراد فعال در امور مالی، رفتارهای اکثریت وسیع‌تری را تقلید یا کپی می‌کنند (این رفتار اغلب در بازار سهام دیده می‌شود).

وقتی فعالان مالی بر عوامل نامربوط به‌عنوان معیار و راهنمایی برای تصمیم‌های مالی بعدی تکیه می‌کنند.

وقتی احساسات یا استرس بر تصمیم شخص تأثیر می‌گذارد، که این امر معمولاً منجر به تصمیم‌های بی‌منطق یا بی‌پایه و اساس می‌شود.

شبیه معاملات احساسی است ولی فرد به‌جای معامله تحت تأثیر ترس یا اضطراب، دچار اطمینان بیش‌از حد به تخصص یا دانش خود است. این اتفاق معمولاً زمانی می‌افتد که شخص دارای سطحی ملموس از مهارت در زمینه‌ای خاص باشد که باعث می‌شود تخصص خود را برتر از دیگران ببیند، حتی اگر در واقعیت چنین نباشد.

این مفهوم مربوط به ارزشی است که افراد مختلف برای مبلغی یکسان قائل می‌شوند. اقتصاددانی به نام ریچارد تیلر اولین بار این مفهوم را معرفی کرد. این مفهوم بیانگر این است که معیارهای زیربنای درک یک ارزش، ذهنی هستند (نه عینی) و ممکن است منجر به سرمایه‌گذاری مضر یا نتایج نامطلوب شوند.

رفتار گله‌ای

شرطی‌سازی

وقتی فعالان مالی بر عوامل نامربوط به‌عنوان معیار و راهنمایی برای تصمیم‌های مالی بعدی تکیه می‌کنند.

شکاف احساسی

اسناد به خود

حسابداری ذهنی

این موارد به‌هیچ عنوان تنها سوگیری‌هایی که اتفاق می‌افتد نیست و موارد بسیار دیگری نیز وجود دارد. از جمله سوگیری تأییدی، سوگیری تجربی یا اخیر، زیان‌گریزی، و سوگیری به نفع موارد آشنا. هر یک از این سوگیری‌ها می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های مالی تأثیر بگذارد. این مسأله در حوزه معاملات به معنای لزوم ایجاد استراتژی های مدیریت ریسک موثر برای کاهش احتمال از دست دادن سرمایه است.

این امر برای هر شخص بسته به تجربه، مهارت، بودجه، و اهداف او متفاوت است. با این حال این کار می‌تواند شامل سفارش «توقف زیان» و «کسب سود»، استفاده از معاملات خودکار برای کاهش تأثیر احساسات بر نتیجه، تنوع بخشیدن به سبد سهام، تعیین اندازه پوزیشن، و غیره باشد.